پنجشنبه ۱۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
نسبت فقه و اخلاق؛
نسبت «فقه» و «اخلاق» همیشه در میان عالمان مسلمان و در دهه‌های اخیر میان به طور گسترده‌ای میان دین پژوهان به خصوص نواندشان دینی، محل نزاع بوده است. پاره‌ای از اندیشمندان اخلاق را ذیل دین تعریف می‌کنند، برخی آن را مستقل از دین دانسته و بعضی‌ها نیز اخلاق را مسأله‌ای مُشرف و مسلط بر گزاره‌های دینی می‌دانند به طوری که حکمِ دینی همیشه تابع حکم اخلاقی است. سروشِ دباغ روان‌درمان گر، مدرس فلسفه و نواندیش دینی است. او سالیانی است که دغدغۀ ربط میان «فقه» و «اخلاق» را دارد و توانسته پاره‌ای از موضوعات فقهی را در «ترازوی اخلاق» – در دستگاه اخلاقیِ خود – واکاوی کند. کتاب او به نام «زمین فقه و آسمان اخلاق» به تازگی منتشر شده است. از سوی دیگر محمد موسوی عقیقی پژوهشگر فقه، فلسفه و اخلاق مناسبات میان «فقه» و «اخلاق» را به فراخور موضوعاتی بررسی میکند. متن زیر، گفتگوی میان سروش دباغ و موسوی عقیقی است است.
کد خبر: ۳۷۲۵۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۲
رسالت نبوغ:
مراد من از این نوشته کوتاه، بررسی همه جانبه و جانانه دیدگاه مهم، ارزشمند و متفاوت ویتگنشتاین در باب فلسفه و فیلسوف نیست. در این نوشتار تنها نمونه‌هایی از چگونگی نگاه او به فلسفه و فیلسوف بیان شده است. باری، ویتگنشتاین از آبرودهندگان به فلسفه در قرن بیستم است. بسیاری از فقرات نوشته‌های او زبانزد فیلسوفان بزرگ است. ویتگنشتاین فیلسوف امید و نومیدی، شکست و پیروزی و جنگ و صلح است، کوله بار فلسفه‌اش آکنده از میراث تجربه‌های شخصی‌اش است. اوج‌های جاودانه او در فلسفه‌ورزی‌اش برای قرن‌ها مورد بحث و گفتگو میان اهالی فلسفه خواهد بود.
کد خبر: ۳۶۶۶۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
فقه پژوهی و نواندیشی دینی؛
سروش دباغ : اثر پیش رو، متضمنِ جستار‌هایی است که طیِ نه سال گذشته، درباره نسبت میان اخلاق و احکام فقهی اجتماعی نگاشته و در ترازوی اخلاق توزین کرده‌ام.
کد خبر: ۳۶۲۹۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۸
سروش دباغ:
در این جستار* به شش موضوع خواهم پرداخت و زیست-جهانِ سپهری و هایدگر، دو سالک مدرن معاصر را با یکدیگر تطبیق خواهم کرد: مرگ، امرمتعالی، تفکر شاعرانه، تکنولوژی، زمان و امر سیاسی.
کد خبر: ۳۴۲۵۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۵
گفتگوی سروش و ملکیان؛
سروش و ملکیان در همین گفتگو و هم در آثار متعدد خود تاکید می‌کنند که روشنفکر و روشنفکری به کار «اخلاقی زیستن» می‌آید و اساسا روشنفکر سودای زندگی اخلاقی دارد.
کد خبر: ۳۴۱۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۷
چرا اسپینوزا برایم جذاب است؟
اسپینوزا، همچون ویتگنشتاین و سپهری، در عداد سالکان مدرنِ محبوب من است که دم زدن درهوایش طی سالیان اخیر، «روی سرم سقفی از تناسب گلها» کشیده و «عصر مرا با دریچه‌های مکرر وسیع» کرده است. جانِ جهان را شاکرم که پس از انتشار آثاری در حوزه ویتگنشتاین پژوهی و سپهری پژوهی طی سیزده سال گذشته، در آستانهٔ سالِ هزار و چهارصد شمسی، نوبت به اسپینوزا رسیده است.
کد خبر: ۳۳۵۶۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۲
پشت حوصله ابرها؛
سروش دباغ پژوهشگر ایرانی حوزهٔ دین، فلسفه و ادبیات است. او هم‌اکنون مدیریت مؤسسهٔ معرفت و پژوهش در تهران و بنیاد فرهنگی سهروردی در تورنتوی کانادا را برعهده دارد و در دانشگاه تورنتو به‌عنوان پژوهشگر مشغول به فعالیت است؛ دباغ از جمله نواندیشان دینی است که به‌مدد مفاهیم خاصی که برساخته، سراغ دین‌داری در جهان امروز و سالک مدرن رفته است. از جملهٔ این مفاهیم می‌توان به «تن‌هایی معنوی»، «متافیزیک نحیف»، «کورمرگی» و «ذهن آگاهی» اشاره کرد که نقش زیادی در فهم چیستی زیست عارفانه و سلوک در روزگار کنونی ایفا می‌کنند.
کد خبر: ۳۳۳۷۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۹
بر سبزه مرگ؛
از میان آثار پژوهی صورت گرفته درباره سهراب سپهری، کمتر به قرابت‌های شعر و اندیشه او با بیدل دهلوی پرداخته شده است. با بررسی دیوان بیدل و هشت کتاب سپهری می‌توان دریافت شباهت‌های زیادی بین آن‌ها وجود دارد. اگر چه این قرابت‌ها بیشتر در شیوه بیان و اسلوب شاعری مشهود است؛ اما اشتراکاتی نیز در حوزه اندیشه و جهان‌بینی آن‌ها به چشم می‌خورد. در این مقاله سعی خواهد شد ضمن نگاهی مختصر به مرگ‌اندیشی هایدگر، وجوه مشترک اندیشه بیدل و سپهری درباره پدیده مرگ به بحث گذاشته شود.
کد خبر: ۳۱۵۸۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۷
درس گفتارهایی از جنس اندیشه
حوزه فلسفه و علوم انسانی از آن دست حوزه هایی است که شاید سایت های منتسب به آن یا مدعی ارائه دهنده اطلاعات فلسفی زیاد بوده است اما هیچ کدام مانایی و پایایی نداشته اند. به نوعی یا مسکوت یا بدون فعالیت مانده اند. سایتی چون «صدانت» از معدود سایت هایی است که در حوزه تخصصی فلسفه و فرهنگ شروع به فعالیت کرد و هم چنان فعالیت هایش را پویا و پیوسته ادامه می دهد.
کد خبر: ۲۹۹۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۳
در گفتگو با سروش دباغ صورت پذیرفت
جلسات گفتگوی امید کشمیری با سروش دباغ درباب «ویتگنشتاین و معنای زندگی»، در پنج جلسه از سوی موسسه “خانه آشنا” برگزار شد.
کد خبر: ۲۸۶۵۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۸
تحلیل و بررسی
آلیناسیون دینی” را معرفی میکند تا نشان دهد که برخی تفاسیر دینی کمتر قرابتی با حقیقت دین دارد و زوائدی بر گرد آن تنیده است که نیاز مکرّر به پیراستن دارد. از “طنز الهیاتی” میگوید تا مواجهه با مصائب زندگی، باب کفر بر خالق را نگشاید و به لطافتی از آن درگذرد.
کد خبر: ۲۷۹۸۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۶
مقاله محمد مجتهد شبستری؛
مقاله‌ی «محمد مجتهد شبستری»، روشنفکر دینی که با عنوان «قرآن چیست؟» در وبسایت او منتشر شده را می‌خوانید.
کد خبر: ۲۴۱۶۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۷
محمدمنصور هاشمی عنوان کرد؛
پژوهشگر اندیشه معاصر با بیان اینکه ایران جزو زنده‌ترین کشورها در حوزه تولید تفکر معاصر است، گفت: فردید، اولین فیلسوف معاصر است که درباره وضعیت تاریخی ما مفهوم‌سازی کرده است. اولین نشست از سلسله نشست‌های وضعیت تفکر در ایران معاصر، به همت گروه فلسفه خانه اندیشمندان علوم انسانی، عصر روز گذشته با سخنرانی محمدمنصور هاشمی، نویسنده و پژوهشگر اندیشه معاصر ایران در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
کد خبر: ۲۲۵۱۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۵/۱۴
سروش دباغ به خسروپناه:
« سروش دباغ »، فرزند عبدالکریم سروش در سایت «صدانت» در یادداشتی انتقادی، درباره‌ی «عبدالحسین خسروپناه»، رییس موسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه، از ریاست او بر این موسسه‌ی علمی انتقاد کرد که پاسخ تلگرامی خسروپناه را در پی داشت.
کد خبر: ۱۷۱۵۵۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۹/۰۵
عبدالحسین خسروپناه؛
انتقاداتی به جایگاه علمی «عبدالحسین خسروپناه» در روزنامه‌ی شرق و همچنین برخی رسانه‌های مجازی منتشر شد که واکنش‌های خسروپناه و موافقان او را به دنبال داشت؛ متن یادداشت‌های جمع آوری شده را در متن زیر بخوانید.
کد خبر: ۱۳۸۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۴/۱۳
معضل طرد سیاسی روشنفکران؛
هر پدیده اجتماعی حاصل متغیرها و عوامل متعدد و روابطی سازمان‌یافته است که با تأثیر و برهم‌کنشی متقابل، آن را به وجود می‌آورد. امور واقعی که تحت شرایط خاص در جامعه بروز و ظهور می‌یابند با تداوم، تکرار و گسترش به پدیده اجتماعی بدل می‌شوند.
کد خبر: ۱۱۵۴۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۲۱
مباحثه قلمی در فضای مجازی؛
محمد مجتهد شبستری، صاحبنظر الهیات تطبیقی و دین‌پژوه، از نخستین اشخاصی است که پای تحلیل‌های هرمنوتیکی را به ادبیات دینی باز کرد و دیدگاه‌های او در این زمینه، بحث‌های زیادی را برانگیخته است.
کد خبر: ۴۵۲۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۹
عقبه رسانه‌های زنجیره‌ای در کجا شکل گرفت؛
مجموعه مقالات تفصیلی معروف «قبض و بسط تئوریک شریعت» سروش که سرآغاز ترویج نسبیت در معارف دینی و قرائت لیبرالیستی از دین بر مبنای آرای فیلسوفانی چون کارل ریموند پوپر بود، در نشریه «کیان» کلید خورد.
کد خبر: ۱۶۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۲/۱۸
جایگاه روشنفکران در سپهر فکری- سیاسی ایران در گفت‌وگو با دکتر سروش دباغ
گفت‌وگو از سید امین موسوی‌زاده
کد خبر: ۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۰۵/۱۳